Cultuurhuis “De Klinker” – bouw en exploitatie
Vooraf
Dit artikel was een jaar geleden al grotendeels klaar. Door allerlei oorzaken heeft het nogal wat tijd gekost om de puntjes op de i te zetten. In het artikel wordt o.a. kritiek geleverd op de onlangs overleden burgemeester Pieter Smit. Die kritiek heb ik niet weggehaald. Het zou een vorm van geschiedvervalsing zijn en misplaatste piëteit als na het overlijden van een bestuurder alle fouten worden verdoezeld.
Opbouw van dit artikel
Hoodstuk 1 van dit dossier gaat over hoe de keuze voor het huidige gebouw tot stand kwam en de bouwkosten. Maar een gebouw is geen doel op zich. Het is alleen maar een geordende verzameling stenen. Uiteindelijk gaat het er om wie wat doen in het gebouw en vooral wat dat per jaar kost. Dat is de exploitatie. Die wordt in hoofdstuk 2 van dit artikel behandeld. De overige delen gaan over het faillissement van Benus Bouw en wat kleinere zaken.
(foto: AtelierPro)
1.1 – Het gebouw – Inleiding
Eén van de meest omstreden bouwprojecten van de afgelopen jaren was wel de nieuwe Klinker (in dit artikel Cultuurhuis genoemd). Het plan om de oude Klinker (en Muziekschool) af te breken, leidde tot massale protesten met als hoogtepunt een menselijke kring (hand-in-hand) rond de Klinker op 6 januari 2006 en bijna 13000 handtekeningen tegen de afbraak. Het heeft echter allemaal niet mogen baten. In haar oneindige wijsheid meende de gemeenteraad dat beide gebouwen moesten worden gesloopt. Tijdens de sloop werd de Klinker in brand gestoken waardoor het uiteindelijk met een fascinerend “show” van rook en vuur op waardige wijze afscheid nam van haar gebruikers en bezoekers.
(Toen de sloop in juli 2009 begon, was het definitieve ontwerp van het nieuwe gebouw nog niet eens klaar. Wel mochten de inwoners kiezen uit 2 voorlopige ontwerpen. Slechts 16% nam de moeite om een keuze te maken. Dat gemeenteraad had echter de grens op minimaal 20% gesteld en maakte nu zelf de keuze voor het huidige ontwerp.)
Ook op menselijk gebied vielen er “slachtoffers”. Alvorens de gemeenteraad op 20-10-2010 akkoord ging met het nieuwbouwplan, was er al zoveel onenigheid in de politiek geweest, dat diverse mensen moesten vertrekken, waaronder PvdA-wethouder Verheggen. Zijn opvolger was Hans Klopstra. Hij had o.a. als taak het Cultuurhuis er “door te drukken”. Hierbij een prachtig citaat met onzinnige argumenten die de man daarvoor gebruikte. (bron: DvhN_10-12-2009)
“Het economische hart van de gemeente Oldambt is het centrum van Winschoten. Middenstand, horeca en kantoren, het zijn de grootste werkgevers. Uit de wijde omgeving is de trek naar het centrum. Schrap je het Cultuurhuis op die plek, kun je het licht uitdraaien. Elk weldenkend mens zal moeten beseffen dat het Cultuurhuis, met daarin bibliotheek en centrum voor de kunst, onlosmakelijk met de ontwikkeling van het centrumplan Noord is verbonden. Realiseer je het niet, dan krijg je enorme financiële claims aan de broek. Het is niet te beschrijven hoeveel dat gaat kosten. Talloze miljoenen. Je moet als gemeente Oldambt toch allure en status houden?”
De wethouder, die het Cultuurhuis in zijn portefeuille had, was Bard Boon. In 2011 schreef hij een column op de website van zijn partij (toen nog GroenLinks, nu PvhN) waarin hij zich uiterst kritisch uitliet over de nieuwbouw. Citaat:
Het Cultuurhuis is een prestigeproject voor een kleine vijf procent van de bevolking. Als we bedenken dat een theater grotendeels in de avonduren open is, dan is het economisch voordeel voor de stad minimaal.
Meer over de column staat hier.
Ook de bouw liep niet van een leien dakje en heeft de Oldambtsters miljoenen extra gekost. In februari 2016 heeft de gemeente de bouw van het Cultuurhuis officieel afgesloten. De totale bouwkosten bedroegen op dat moment € 24,8 miljoen (begroot was € 19,48). Een overschrijding van € 5,32 miljoen oftewel 27%.
Ter lering heeft de gemeente Oldambt in 2016 zelf een rapport opgesteld over de bouw van het Cultuurhuis. Het is geschreven door de projectleider Dick te Winkel. Het rapport beschrijft (deels) wat er is misgegaan. Daarnaast wordt gesproken over de toekomst van het Cultuurhuis en de Tramwerkplaats.
Vier partijen (D66, OA, VCP, VVD) hebben echter gevraagd om een onafhankelijk onderzoek naar de gang van zaken rond de bouw. Uiteindelijk besloten de coalitiepartijen SP, PvdA, PvhN en CDA en oppositiepartijen ChristenUnie en fractie Van der Wal, dat het eigen rapport van de gemeente voldoende was. Dat daarmee de indruk werd gewekt, dat de slager zijn eigen vlees keurt, was volgens SP-fractievoorzitter Martin Viel geen probleem. Sterker nog, hij vond dat een goede slager prima in staat is om zijn eigen vlees te keuren.
Het is te hopen, dat meneer Viel dit rapport ook leest en dan misschien begrijpt waarom een onafhankelijk verslag zo belangrijk is.
Los van de problemen tijdens het bouwen, lag er voorafgaand aan de bouw al een stapel kritische tot zeer kritische rapporten. Niemand heeft zich daar wat van aangetrokken. Ook de hierboven genoemde partijen niet. Het gebouw staat er nu en het is belangrijk om er voor te zorgen dat de bijdrage van de gemeente bij de exploitatie zo laag mogelijk blijft. Dat zal niet gemakkelijk zijn. Theatervoorstellingen kosten alleen maar geld. Betekent dat het geld op een andere manier verdiend moet worden. In de oude Klinker werd dat met de Manifestatiehal gedaan. In het Cultuurhuis ontbreekt zo’n ruimte. Even voor alle duidelijkheid. De manifestatiehal zorgde alleen maar voor een minder groot tekort. Er moest altijd dik geld bij. Wat betreft het Cultuurhuis staat of valt alles met de juiste man/vrouw aan het roer. Of Leo Hegge dat is, zal de tijd leren.
1.2 – Het gebouw – Welke variant?
In de aanloop naar het definitieve ontwerp zijn de plannen regelmatig bijgesteld. Met name de Evenementenhal vormde een heikel punt. Eerst geen Evenementenhal, dan weer wel en waar moest ie dan gebouwd worden?
Op 20 oktober 2010 besloot de gemeenteraad dat het Cultuurhuis in Winschoten zou worden gebouwd en een aparte evenementenhal in Scheemda in de oude, gerestaureerde strokartonfabriek de Toekomst.
Het verhaal over de evenementenhal is verder uitgewerkt in een apart hoofdstuk, nr 6.
(Cultuurhuis dwarsdoorsnede – bron: AtelierPro)
Van het Cultuurhuis zijn nogal wat varianten uitgewerkt. Aan alle versies hing een ander prijskaartje. Dat gold voor zowel de bouwkosten als de jaarlijkse gemeentelijke subsidie die nodig is om de zaak te laten draaien. Een Cultuurhuis kost altijd geld. Dat komt verderop in dit artikel bij de exploitatie aan de orde.
Tijdens de raadsvergadering stelde het college van B & W voor om de goedkoopste variant te kiezen (€ 20,16 miljoen ). Met deze variant zou t.o.v. van de Klinker € 158.000 worden bespaard op de jaarlijkse exploitatie. Ook zou met dat bedrag de Tramwerkplaats moeten worden gesubsidieerd. De raad dacht daar echter anders over. Door een wijzigingsvoorstel (amendement) van de PvdA werd alsnog de bibliotheek in het Cultuurhuis ondergebracht. Dat zat namelijk niet in het oorspronkelijke voorstel. Het geheel mocht maximaal € 21,46 miljoen kosten. Het geld dat ontbrak t.o.v. het oorspronkelijke voorstel moest dan maar worden geleend (volgens de PvdA).
Het gevolg van dit voorstel was wel, dat de subsidie voor de Tramwerkplaats werd geschrapt.
Een overzicht van alle varianten staat hier en de financiële gevolgen hier.
En wie waren de raadsleden die akkoord gingen met de bouw?
Voor: 21 stemmen
CDA
D66
GL
SP
PvdA
PvhN
VVD
Frans Huizing, Luit Engelage, Corrie Troost
Nelleke de Graaf-Drijvers, Ger Klein*
Detty Hofstee, Karel Kötz
Martin Viel, Gerard Strikker, Hiljan Flokstra
Lex Geesink, Feiko Danhuis, Gert Engelkens, Henk van der Laan, Jans Pals, Wirma Siemens-Kuipers, Otto Schröder,
Jurrie Nieboer
Hiltsje Rijlaarsdam, Hemmo Bolhuis, Martin Menger
Tegen: 2 stemmen
CU
VCP
Gert Jan Bolt
Engel Modderman
Afwezig: verantwoordelijke wethouder Bard Boon, Geert van der Wal (CDA), Anno Delhaas (VCP)
Opm: De namen waar een streep onder staat, zitten inmiddels niet meer in de gemeenteraad. Het grootste deel dus. Het bijzondere is, dat het vooral de voorstanders zijn.
*Ger Klein was destijds raadslid namens D66. Na een afwezigheid van enkele jaren is hij terug als raadslid van Gemeentebelangen Oldambt.
1.3 – Het gebouw – Bouwkosten Cultuurhuis
Het geld voor de bouw kwam uit allerlei potjes.
Hier het overzicht met de oorspronkelijke begroting van 2010* en de werkelijke financiering in 2016.
| begroot 2010 | werkelijk 2016 | |
|---|---|---|
| 1 Bijdragen diverse organisaties | ||
| Muziekschool | € 250.000 | € 250.000 |
| Bibliotheek | € 300.000 | |
| 2 Opbrengsten uit vastgoed | ||
| Verkoop bibliotheek | € 2.500.000 | |
| Opbrengst terrein Klinker/Muziekschool/voormalige garage Blaauw | € 2.500.000 | € 2.500.000 |
| 3 Overheidsbijdragen | ||
| Bijdrage Bellingwedde, Reiderland en Scheemda | € 250.000 | |
| Diverse potjes gemeente Winschoten | € 2.000.000 | |
| Bijdrage uit verhoging OZB 5x 4% | € 500.000 | |
| Besparing sluiting Klinker 3 jaar subsidie € 500.000 | € 1.500.000 | |
| ---------------- | ||
| Totaal gemeentelijke potjes | € 4.250.000 | € 14.870.000 |
| Opbrengst kavelverkoop Kloostervallei | € 1.500.000 | € 1.500.000 |
| Bijdrage uit gem. parkeerfonds | € 3.800.000 | € 3.180.000 |
| Diverse subsidiepotjes provinciaal/landelijk | € 2.750.000 | € 2.500.000 |
| 4 Bijdrage uit exploitatie | ||
| Bijdrage kapitaalslasten exploitatie nieuwe cultuurhuis | € 1.500.000 | |
| 5 Overige opbrengsten | ||
| Sponsorgelden/fondswerving | € 500.000 | |
| 5 Lening | € 3.180.000 | |
| ---------------- | ---------------- | |
| € 19.850.000 | € 24.800.000 | |
Begin 2016 ging de gemeenteraad akkoord met het afsluiten van de bouwperiode. In politieke taal heet dat “het vaststellen van de definitieve prognose”. Op dat moment had het Cultuurhuis € 24,8 miljoen gekost. Ruim 3 miljoen meer dan begroot. Het document staat hier. Let wel, prognose, het kon dus nog iets oplopen.
Zo als bovenstaande tabel laat zien, is de uiteindelijke financiering t.o.v. de versie waarmee de raad op 20-10-2010 akkoord ging behoorlijk “aangepast”. Wat vooral opvalt, is dat post 3 “gemeentelijk potjes” is gestegen van 4,2 naar 14,8 miljoen! Blijkbaar is de gemeente er in geslaagd om in 6 jaar tijd 10 miljoen euro bij mekaar te sprokkelen voor de bouw van het Cultuurhuis.
Toch was dat niet voldoende, want het faillissement van bouwbedrijf Benus leidde tot een kostenverhoging van ruim 3 miljoen. Dat bedrag moest uiteindelijk geleend worden.
1.3.2. Toelichting kosten
Aangezien de verschillen tussen de begroting uit 2010 en de definitieve versie in 2016 zo groot zijn, is het de moeite waard om de diverse posten eens nader te bekijken. Ook omdat het laat zien hoe onrealistisch de begroting was opgesteld.
Verkoop bibliotheek (2,5 miljoen euro)
Post 2, de verkoop van de bibliotheek, moest maar liefst 2,5 miljoen euro opbrengen. Het bedrag was gebaseerd op de aanname van een makelaar i.p.v. een serieus taxatierapport. Het gebouw staat inmiddels al jaren te koop en wordt o.a. gebruikt door moskee “Samen Alsahaba”, Stichting Oud-Winschoten en het Cultuurhistorisch Centrum Oldambt. Uit mailcorrespondentie met de gemeente die ik n.a.v. dit artikel heb gevoerd, blijkt dat de bieb in 2010 als dekking uit de begroting is geschrapt, omdat deze volgens het oorspronkelijke collegevoorstel niet zou verhuizen. Tijdens de raadsvergadering van 20-10-2010 werd alsnog besloten dat wel te doen. Daardoor kwam de bibliotheek weer in de verkoop. Vreemd genoeg is dat in geen enkel document terug te vinden.
Volgens het laatste plan wordt het gebouw zelfs gesloopt om ruimte te maken voor woningen. Wanneer de sloopkosten worden weggestreept tegen de kavelverkoop, zal het saldo waarschijnlijk nul euro zijn. In een ander artikel heb ik al eens suggesties gedaan over wat te doen met het gebouw.
Gemeentelijke bijdrage
Post 3 laat duidelijk zien, dat de uiteindelijke gemeentelijke bijdrage gigantisch gestegen is, van de begrootte ca 4 miljoen in 2009 naar bijna 15 miljoen. Dat bedrag bestaat deels uit spaarpotjes en een forse lening.
Bijdrage Kloostervallei
Wat ik ronduit onbehoorlijk vind, is de waanzinnige bijdrage van de kavelkopers van de Kloostervallei.
De netto opbrengst van die kavels bedroeg maar liefst 1,5 miljoen euro. Erg zuur als je in de Kloostervallei 3 (met straten als Kloostergang, Refter, Brouwhuis) woont en een kavel hebt gekocht, waarop de gemeente bijna 100% winst heeft gemaakt. Koop je bijv. een kavel van € 100.000, steekt de gemeente daar doodleuk de helft (netto!) van in de zak. Hallo gemeenteraad, de gemeente is toch geen onderneming die gigantisch winst hoeft te maken. Deze bewoners hebben toch wel een gratis jaarkaart verdiend? [opbrengst Kloostervallei]
Bijdrage uit gemeentelijk parkeerfonds (3,18 miljoen euro)
Het parkeerterrein rond het Cultuurhuis/Aldi/Jumbo zou in 30 jaar minstens 3,1 miljoen moeten opbrengen. Dat bedrag zou worden gebruikt als bijdrage in de bouwkosten van het Cultuurhuis. Inmiddels is betaald parkeren afgeschaft. De gemeente heeft met de winkeliers/pand-eigenaren afgesproken dat zij de gemiste inkomsten van de gemeente compenseren. (Zie ook BOB-artikel “Gratis parkeren – gemeente naait ondernemers oor aan”). Die afspraak loopt tot 2019. Daarna ontstaat een probleem.
Bijdrage uit exploitatie
In het voorgaande stuk was al te zien hoe onzinnig het was dat de gemeente zich rijk rekende met de te verwachten parkeeropbrengsten voor de komende 30 jaar. Maar het kan nog gekker. Wat de gemeentelijke rekenmeesters bij post 4 als dekking durven te gebruiken, is onbegrijpelijk (bijdrage uit exploitatie van 1,5 miljoen euro). Waar is dat bedrag op gebaseerd? Wel, de begroting van het Cultuurhuis zou ca € 100.000 euro lager uitvallen dan de oude Klinker. Dat (theoretische) voordeel werd gebruikt om lening van 1,5 miljoen te financieren! Inmiddels is duidelijk dat de exploitatie helemaal niet lager is, maar juist hoger. Dat komt verderop aan de orde.
Lening
Post 6 laat een lening zien van 3,18 miljoen. Die was nodig toen de bouwer van het Cultuurhuis, Benus Bouw, failliet ging. De nieuwe aannemer, Rottinghuis, beweerde 3 miljoen extra nodig te hebben om het gebouw af te bouwen.
1.4 – Het gebouw – Kritische rapporten uit 2010
Op verzoek van toen nog de Winschoter gemeenteraad zijn voorafgaand aan de bouw meerdere rapporten opgesteld. Alle rapporten waren kritisch tot zeer kritisch. Zowel de Winschoter als Oldambtster gemeenteraad hebben zich daar echter niks van aangetrokken met alle gevolgen van dien.
Eén van de rapporten is opgesteld door de Ommelander Rekenkamer. Dat is een onafhankelijke organisatie die op verzoek van een gemeente onderzoek doet naar een bepaald project. Het in 2010 opgestelde rapport [link hier] keek naar de bouwkosten en de exploitatieopzet.
Over de bouwkosten wordt het volgende gezegd:
Citaat (pag 2)
Algemeen: dekking zeer risicovol
“Hier wordt een hypotheek op de toekomst getrokken met een hoog risicoprofiel tot gevolg. Uiteraard begrijpen wij, dat een dergelijk project niet kan zonder een zekere dosis ‘optimisme’ en dat langdurige investeringsprojecten zoals het cultuurhuis altijd de nodige onzekerheden met zich meebrengen. Doordat dit ‘optimisme’ echter voor veel onderdelen van het dekkingsplan gehanteerd is, ontstaat een zichzelf versterkend effect en dus een hoog risicoprofiel. De vraag kan gesteld worden of de gemeente Winschoten (nu Oldambt) zich met de realisatie van het cultuurhuis niet voor jaren ‘op slot’ zet en dat een fors deel van de beschikbare middelen op middellange en lange termijn nodig is voor de dekking van de investering en exploitatie.”
Die conclusie is helder en wordt nog eens bevestigd door de cijfers in dit artikel.
Een ander rapport, opgesteld door van Rob van Steen, behandelt uitsluitend de exploitatie. Dat komt in het volgende hoofdstuk aan de orde.
2.1 – Exploitatie – Argumenten tellen niet meer
Zoals hierboven omschreven, ging op 20-10-2010 de gemeenteraad akkoord met de bouw van het Cultuurhuis. Een gebouw is echter alleen maar een verzameling stenen. Uiteindelijk gaat het er om wie wat doen in het gebouw en vooral wat mag dat kosten. Dat is de exploitatie.
Bijna een jaar later, 13 juli 2011, werd de gemeenteraad geïnformeerd over de stand van zaken betreffende de bouw van het Cultuurhuis en kreeg zij het verzoek om akkoord te gaan met de exploitatieopzet en 500.000 euro beschikbaar te stellen voor de Toekomst in Scheemda als evenementenhal. Best wel vreemd dat eerst een gebouw wordt neergezet en dan pas nagedacht over de kosten van de exploitatie. Lijkt een beetje op het Forumplan in de stad Groningen.
Het voorstel was opgesteld door de wethouders Bé Zwiers (toen nog PvdA) en Bard Boon (toen nog GL, inmiddels beide PvhN). In het voorstel werd over de toekomstig exploitatie het volgende gezegd:
Adviesbureau Boer & Croon is gevraagd de door haar gepresenteerde scenario’s uit Februari 2011 verder uit te werken en te komen met een exploitatieberekening van het cultuurhuis. In eerste instantie werd er een exploitatieberekening gepresenteerd met een fors tekort. Vanwege de afwijkingen van eerdere rapportages is hierop een quick scan verricht door Bureau 4Advies, die een positiever beeld liet zien. Een herberekening van Boer & Croon bracht het tekort daarna terug naar Eu 138.000. Bureau 4Advies geeft aan dat het tekort zelfs kan worden omgezet in een overschot.
Dat is toch prachtig. Bureau 1 maakt een exploitatieopzet die je niet aanstaat. Dan huur je bureau 2 in, die met een resultaat komt wat je beter past. Vervolgens worden alle resultaten nog eens op een hoop gegooid met als uitkomst dat het Cultuurhuis zelfs winst zou kunnen maken. Dat was zeker naar de gemeenteraad toe alleen al een mooi argument om akkoord te gaan met het exploitatieplan.
Maar de beide wethouders hadden nog een troef achter de hand. Lees en huiver:
Oldambt is gelegen in een streek met veel groeiende economische bedrijvigheid. Groningen Seaports verwacht bijvoorbeeld de komende vijf jaar duízenden vaste banen te kunnen bieden. Daarmee wordt ook het cultuurhuis als positief vestigingscriterium t.b.v. inwoners Blauwestad, waarvoor de provincie 2 miljoen heeft toegezegd, bevestigd. Het Cultuurhuis kan verder zorgen voor een spin-off, kan een boost geven aan de cultuur in de gehele gemeente en zorgt ervoor dat Winschoten in deze tijden van krimp en economisch mindere tijden een aantrekkelijke, leefbare stad blijft; Daarmee kan Oldambt zich ook onderscheiden van overige gemeenten in de provincie. Het cultuurhuis levert bovendien nieuwe werkgelegenheid op waarbij ook perspectief is op inzet van werknemers van Synergon. En levert een belangrijke bijdrage aan de opwaardering van de binnenstad.
Wanneer je als wethouders zulke onzin opschrijft en de gemeenteraad daar ook nog eens mee akkoord gaat, laat je zien dat je werkelijk wereldvreemd bent en geef je jezelf een gigantische brevet van onvermogen.
En wat de exploitatie betreft, een cultuurhuis dat mogelijk winst maakt. Nog nooit in Nederland vertoont, komt dat zien, de gemeente Oldambt maakt het onmogelijke waar. Een bureau dat een dergelijk advies geeft (4Advies) neem je toch niet serieus meer. [Klik hier voor document. Doorbladeren naar pagina 4.]
Helaas ging een meerderheid van de raad akkoord. Hier de namen.
Voor: 15 stemmen
CDA
D66
GL
SP
PvdA
VVD
Geert van der Wal, Corrie Troost
Johnny de Vos, Ger Klein*
Karel Kötz, Detty Hofstee
Gerard Strikker, Martin Viel
Henk van der Laan, Hilbert Flokstra, Gert Engelkens, Jans Pals, Lex Geesink
Martin Menger, Hiltsje Rijlaarsdam
Tegen: 8 stemmen
CDA
CU
PvdA
PvhN
VCP
VVD
Luit Engelage, Frans Huizing
Gert Jan Bolt
Wirma Siemens-Kuipers
Jurrie Nieboer
Engel Modderman, Anno Delhaas
Hemmo Bolhuis
Opm: De namen waar een streep onder staat, zitten inmiddels niet meer in de gemeenteraad.
2.2 Exploitatie – Meer subsidie i.p.v. minder
In 2016, 5 jaar later, maakte de raad zich zorgen over de exploitatie. Hoe is het mogelijk.
De oude Klinker kreeg per jaar zo’n € 582.000 subsidie. Dat bedrag was relatief laag, omdat de Manifestatiehal voor inkomsten zorgde. Het Cultuurhuis heeft geen Manifestatiehal gekregen. Die inkomsten ben je dus kwijt. Ook is in de nieuwe opzet de voorheen zelfstandige Muziekschool onderdeel van de Cultuurhuis-organisatie geworden. Denken dat je door deze integratie vele tonnen bespaard, is werkelijk onzin.
Onderstaande tabel laat dat nog eens duidelijk zien.
| 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Klinker | € 582 | € 582 | - | - | - | - | - | - | - | |
| Cultuurhuis | - | - | - | - | - | - | € 730 | € 730 | € 930 | € 930 |
| * tekort Cultuurhuis | € 215 | |||||||||
| Muziekschool | € 738 | € 734 | € 741 | € 695 | € 603 | € 603 | € 603 | € 603 | € 610 | € 610 |
In de krant van 30-12-2016 zegt Cultuurhuis directeur Leo Hegge dat er geen extra geld nodig is. Dat is erg flauw, want hij heeft dat geld al gekregen. Sterker nog, zelfs voor de komende 4 jaren.
Opm.2: Jaarlijkse subsidie Klinker t/m 2009 € 582.680. (Bijdragen van Winschoten € 488.384; Scheemda € 46.980, Reiderland € 18.792; Bellingwedde € 28.524).
Opm.3: Daarnaast ontvangt het Cultuurhuis 200.000 euro huursubsidie om de huur van 200.000 euro te compenseren. Per saldo wordt er dus geen huur betaald.
Dit zijn de jaarlijkse subsidiekosten. In het 1e deel van dit artikel over de bouwkosten is al aangegeven dat er nog een lening van € 3,18 miljoen aan het gebouw hangt die in 40 jaar wordt afgelost.
En wat kost het Cultuurhuis nu per jaar?
| Omschrijving | Bedrag per jaar |
|---|---|
| Exploitatiesubsidie | € 930.000 |
| Huursubsidie | € 200.000 |
| Aflossing lening 3,18 miljoen in 40 jaar | € 79.500 |
| Rente lening 3,18 miljoen (fictief 2%) | € 63.600 |
| Afschrijving bouwkosten 24,8 miljoen | € 620.000 |
| ---------------- | |
| Totaal per jaar | € 1.873.100 |
| Per inwoner (38000) | € 49 |
Omgerekend per inwoner 49 euro.
Eigenlijk is het bedrag nog hoger. Want de Muziekschool ontvangt ook ruim € 600.000 (ook al is het zogenaamd geïntegreerd in het Cultuurhuis). Daarnaast worden de bibliotheek en de lokale omroep ook gesubsidieerd. Kortom, het Cultuurhuis is 1 grote subsidiespons.
Een belangrijk argument om verschillende voorzieningen in het Cultuurhuis onder te brengen was kostenbesparing. De gemeente meende in eerste instantie zelfs zoveel te kunnen besparen, dat er winst zou worden worden gemaakt. De 3 afzonderlijke componenten, bibliotheek, muziekonderwijs en theater kosten afzonderlijk vele tonnen. Het is merkwaardig om te veronderstellen, dat samenvoegen zoveel geld zou besparen, dat er winst wordt gemaakt.
Burgemeester Smit beweerde in de krant dat de bibliotheek m.b.v. de zogenaamde retailformule ook op de verkooptoer zou gaan. Dat is een pijnlijke misser, want met retail bedoelt de bieb het presenteren van boeken/dvd’s op een manier zoals dat ook in winkels wordt gedaan. Ook de schouwburgdirecteuren van theater Geert Teis (Stadskanaal) en Van Berensteyn (Veendam) vonden het wel zeer opmerkelijke dat het Cultuurhuis met winst zou gaan draaien.
2.3 Exploitatie – Rapport Rob van Steen (2010)
Eén van de op verzoek van de gemeenteraad geschreven rapporten [link hier] kijkt uitsluitend naar het exploitatieplan. Het is geschreven door Rob van Steen, die theaterdirecteur is in Zutphen en mede-oprichter van een adviesbureau. Het rapport over het Cultuurhuis is op persoonlijke titel geschreven. Op een aantal punten is het rapport niet actueel meer, maar de tijdloze onderdelen heb ik er voor u uitgehaald.
Pagina 3 – De markt is veranderd
De uitgangspunten voor de aard en omvang van de activiteiten en de publieksstroom zijn gebaseerd op de situatie in 2004, de opening is in 2012 voorzien. In de afgelopen jaren heeft zich een aantal veranderingen aan zowel de aanbod- als afnamezijde doorgezet. Zo is de Klinker gesloten, is in de Tramwerkplaats een tijdelijk theater geopend, zijn leden- en cursistenaantallen gedaald en heeft de muziekschool zich doorontwikkeld tot centrum voor de podiumkunsten. Tegelijkertijd wordt de komende tien jaar een verdere daling van de inwoneraantallen in stad en regio voorzien van 2,5% tot 5%, gecombineerd met ontgroening en vergrijzing. Tenslotte zijn er mogelijkheden voor de herontwikkeling van industriële gebouwen zoals De Toekomst en de Tramwerkplaats.
Pagina 3 – Andere opzet Cultuurhuis
Als de mogelijkheden voor De Toekomst en de Tramwerkplaats worden meegenomen in de conceptafweging van het Cultuurhuis kunnen uiteraard andere keuzes worden gemaakt. Afhankelijk daarvan kunnen de evenementenhal en de kleine zaal mogelijk elders worden ondergebracht, met een lagere investering en een herontwerp als gevolg. Gelet op het ambitieniveau en de nagestreefde synergie wordt echter aanbevolen alle theateractiviteiten (educatie, amateurs, professionele vertoningen) in het Cultuurhuis onder te brengen. Dit heeft consequenties voor het ontwikkelingsperspectief van de Tramwerkplaats.
Pagina 7 – Gevolgen vergrijzing en ontgroening
Als wordt gekeken naar de ontwikkeling van de inwoneraantallen verdeeld naar de verschillende leeftijdscategorieën, dan valt op dat de daling bij met name de jonge leeftijdsgroepen het grootst is. Het aantal kinderen tot en met 18 jaar neemt met 15% tot 20% af in de komende tien jaar, terwijl het aantal 65+ ers langzaam toeneemt. Deze ontwikkeling heeft direct consequenties voor het onderwijs en voor voorzieningen die op deze leeftijdsgroep zijn gericht. Voor het Cultuurhuis betekent dat bij een gelijk animo (deelname per inwoner) een verdere daling van het aantal (jeugd)leden bij de bibliotheek en minder cursisten bij de muziekschool. De reeds ingezette vernieuwingen bij deze instellingen zijn dan ook cruciaal om de prestaties op peil te houden. Het theater zal hier alleen van kunnen profiteren als ze er in slaagt een hoger animo te realiseren en te profiteren van het stijgend aantal oudere inwoners in de regio. Dit heeft uiteraard consequenties voor de aard en opzet van het aanbod van de functies in het Cultuurhuis.
Pagina 14 – Geen marktonderzoek en geen planologische analyse als basis
Bij het maken van het businessplan in 2005 is uitgegaan van de activiteiten en het bereik van de verschillende participanten op dat moment. Aangenomen is dat de aanbod en afname binnen het Cultuurhuis ten minste gelijk blijven, maar vaak ook toenemen. Zo zou bijvoorbeeld het theaterbezoek in de nieuwe situatie 20% hoger liggen dan in de oude Klinker. Aan die veronderstellingen ligt geen marktonderzoek of planologische analyse ten grondslag. Er is geen rekening gehouden met de voorziene afname van de bevolkingsomvang en de scherpe daling van het aantal kinderen binnen het verzorgingsgebied. Bij de aanvulling in 2009 is geen marktonderzoek of een marktverkenning gedaan, noch heeft een actualisering van de cijfers op basis van actuele aanbod- en gebruiksprestaties van de voorzieningen op dat moment plaatsgevonden. Aanpassing van de verwachtingen is in 2009 gebaseerd op landelijke kengetallen.
Cruciale details ontbreken in het beschikbare materiaal
In 2009 stelde de Ommelander Rekenkamer vast dat het detailniveau in de exploitatieberekeningen te klein was om er een gedegen oordeel over te kunnen vormen. De aanvulling die in dezelfde periode bij het businessplan is gemaakt als gevolg van de conceptwijzigingen van het Cultuurhuis is geen oplossing voor deze tekortkoming. Cruciale details zoals het aantal voorstellingen, de bezettingsgraad en de exploitatie van de theaterzaal in het Cultuurhuis zijn niet beschikbaar.
Tot zover de citaten uit het rapport van Rob van Steen over het businessplan van het Cultuurhuis.
3 – Vergeten posten
In het bestuursverslag 2015 meldt het Cultuurhuis dat zij ca. € 62.000 extra heeft moeten investeren aan niet-begrootte posten. Het gaat hierbij om:
– de website
– digitaal betalingsverkeer
– software voor de aansturing van de interne beeldschermen (narrowcasting )
– kaartverkoop software
– horecakassa’s + software
– organisatie- en planningssoftware
– horeca inrichting
Het is beschamend dat bovenstaande posten domweg vergeten zijn.
4 – Faillissement Benus
Op 18 maart 2014 is de bouwer van het Cultuurhuis, de firma Simon Benus Bouw + 3 andere Benus-bedrijven, failliet verklaard. Volgens Benus is het faillissement veroorzaakt door het project het Cultuurhuis. Daar gingen 2 belangrijke zaken fout, namelijk het gebrek aan regie waardoor onnodige kostenposten ontstonden en discussie over meerwerk dat niet op tijd betaald werd. Daardoor ontstond bij Benus een geldprobleem.
4.1 – Gebrek aan regie
Zoals gezegd is de rode draad in het drama het ontbreken van coördinatie (regie). In de coördinatieovereenkomst tussen de gemeente en o.a Benus staat echter duidelijk dat Benus de coördinator is. Klik hier voor het document (gaat om deel met rode kader).
Ondanks haar handtekening onder het document kon en wilde Benus de coördinatie niet op zich nemen. Dat is vanaf het begin van de bouw in 2012 tot aan het faillissement een strijdpunt geweest. Zelfs enkele dagen voor het faillissement begin maart 2014 schreef Benus nog een brief aan de gemeente waarin zij die verantwoordelijkheid nadrukkelijk afwijst. Daarmee probeert het bedrijf te voorkomen, dat het opdraait voor schadeclaims. Benus zegt zich wel te hebben ingespannen om de planning van de werkzaamheden van de nevenaannemers aan te sturen. Dat is alleen mogelijk als betrokken partijen hun werk kunnen en willen uitvoeren. Benus zegt niet de bevoegdheid te hebben om de andere nevenaannemers aan te sturen, omdat zij niet de opdrachtgever is.
Dat is best wel bijzonder, want hoewel de andere partijen ook hun handtekening onder de coördinatieovereenkomst hebben gezet, lijken zij het gezag van Benus niet te accepteren. Merkwaardig is dat de gemeente dit 2 jaar heeft laten doorsukkelen.
Naast de coördinator is er bij grote projecten ook nog een overkoepelende directie. Die wordt namens de gemeente aangesteld en begeleidt de bouw: ziet er op toe dat het project conform bestek en tekeningen wordt gerealiseerd en het budget niet wordt overschreden.
Daarvoor had de gemeente het bedrijf ABCNova ingehuurd. Die had in eerste instantie 1 persoon aangesteld, maar er ontstond al vrij snel ruzie over diens functioneren waardoor hij in maart 2013 werd vervangen. Later dat jaar werd het toezicht zelfs uitgebreid op verzoek van note bene ABCNova zelf. Vermoedelijk had men al in de gaten dat het niet goed zou komen met het project.
De gemeente zegt tevreden te zijn over ABCNova, maar het blijft vreemd dat een toezichthouder na het faillissement zo maar kan uitrekenen dat er nog ca 3 miljoen extra nodig is om het gebouw af te bouwen. Een belangrijke taak van ABCNova was het bewaken van het budget. Al vrij snel moet duidelijk zijn geweest dat het Cultuurhuis niet voor het gereserveerde bedrag kon worden gebouwd. Tijdens de bouw was de begroting zelfs al een paar keer bijgesteld.
4.2 – Gemeenteraadsverkiezingen 2014
Interessant is de datum waarop dat bedrag bekend werd gemaakt (24 april). Waarom was dat zo belangrijk? Wel, een dag nadat Benus failliet verklaard werd, waren er gemeenteraadsverkiezingen (19 maart). Het Cultuurhuis had in de aanloop bij met name de burgers geen goede naam. Om in verkiezingstijd te gaan roepen dat er extra geld nodig is voor het project, zou door de kiezers genadeloos worden afgestraft. Dat was niet in het belang van de politiek. Daarom werd het rapport over de verkiezingen heen getild.
De coalitie voor de verkiezingen bestond uit PvdA, CDA, SP en GroenLinks. Na de verkiezingen is bijna dezelfde club doorgegaan. Alleen GL is ingeruild voor de Partij voor het Noorden. De wethouder (Boon) is hetzelfde gebleven, want die is van partij gewisseld.
Benus had in februari al aangeven te weinig geld op de bank te hebben en gevraagd om de resterende bouwsom van 2,8 miljoen in wekelijkse termijnen eerder over te maken. De gemeente wilde echter niet meer dan ca 0,5 miljoen overmaken.
Bovenop de reguliere bouwsom kwam nog een bedrag van 1,5 miljoen voor meerwerk. Op 8 maart vroeg Benus om van dat reeds uitgevoerd meerwerk direct 1 miljoen over te maken om het bedrijf te redden. De gemeente weigerde dat echter. Twee dagen later legt Benus het werk stil en na nog 10 dagen wordt het faillissement uitgesproken.
Wanneer er geen verkiezingen waren geweest, had Benus mogelijk het extra geld voor meerwerk waar zij in februari om had gevraagd, wel gekregen.
Toenmalig directeur Hesselink van Benus zegt daarover dat meerwerk normaal pas aan het einde van het project wordt betaald, maar dat gezien de moeilijke financiële situatie gevraagd is om op 8 maart 2014 het geld direct over te maken. Dat is echter niet gebeurd.
Eigenlijk heeft de gemeente het spel slecht gespeeld. Toen bekend werd dat Benus in financiële problemen zat, had men al kunnen informeren wat de extra bouwkosten zouden zijn in het geval Benus failliet zou gaan. De door de gemeente ingehuurde toezichthouder ABCNova wist dat ongetwijfeld al. Nu liet men Benus failliet gaan, waardoor andere aannemers zonder problemen een stevig bedrag konden vragen voor het afbouwen. Al met al een foute gok van de gemeente waardoor de burger 3 miljoen euro extra mocht ophoesten. Om bij de curator een claim in te dienen van 3 miljoen is leuk voor de buhne, maar volkomen zinloos. Er zijn alleen maar schulden.
Inmiddels lijkt het omgekeerde te gaan gebeuren. De curator is bezig om bij de gemeente een claim in te dienen van 1,5 miljoen euro voor niet betaald meerwerk van Benus. Hij heeft dat direct na het faillissement ook al gezegd, maar toen bleef het bij woorden. Door gewijzigde omstandigheden, ziet hij nu wel mogelijkheden voor een claim. Verderop meer over dat onderwerp.
Onderstaande tabel geeft een overzicht van belangrijke data:
| Datum | Gebeurtenis |
|---|---|
| 20 okt. 2010 | Gemeenteraad kiest definitief ontwerp Cultuurhuis. |
| 13 juli 2011 | Gemeenteraad akkoord met exploitatie-opzet. |
| febr. 2012 | Wethouder Bé Zwiers stapt op |
| 21 mei 2012 | Start bouw Cultuurhuis. |
| sept. 2012 | Dick te Winkel aangesteld als Algemeen projectleider als opvolger van Meijer. Deze wordt dan projectleider Bouw. |
| 15 nov. 2013 | Henk Meijer, ambtenaar Oldambt, als projectleider aan de kant gezet. Taak overgenomen door Algemeen projectleider Dick te Winkel. |
| 27 jan. 2014 | Fractievoorzitters worden bijgepraat tijdens het vertrouwelijk Seniorenconvent over de juridische kant van de problemen met Benus. |
| 17 febr. 2014 | Overleg tussen Benus en gemeente. Benus zegt opnieuw niet verantwoordelijk te zijn voor de coördinatie. |
| 19 febr. 2014 | Overleg tussen Benus en gemeente. Benus zegt financiële problemen te hebben en vraagt om de openstaande bouwsom van 2,8 miljoen in wekelijkse termijnen over te maken. |
| 24 febr. 2014 | Gemeente maakt uit coulance (!) € 490.000 over naar Benus. |
| 8 maart 2014 | Benus vraagt om de bouwsom met 1,5 miljoen wegens meerwerk te verhogen en daarvan direct 1 miljoen over te maken om het bedrijf te redden. Gemeente weigert dat. |
| 10 maart 2014 | Benus legt werk aan Klinker stil. |
| 18 maart 2014 | Rechtbank spreekt faillissement Benus uit. |
| 19 maart 2014 | Gemeenteraadsverkiezingen. |
| 24 april 2014 | ABCNova heeft rapport opgesteld dat ca 3 miljoen nodig is voor afbouw. |
| 30 april 2014 | Gemeenteraad stelt 3 miljoen extra beschikbaar voor afbouw Cultuurhuis. |
4.3 – Onderzoek curator Cultuurhuis
De curator heeft zich vanaf het uitspreken van het faillissement in 2014 vooral bezig gehouden met “gemakkelijke” zaken als de verkoop van onroerend goed. Denk hierbij aan bijv de veiling van de Toekomst in Scheemda. Alle opbrengsten zijn naar de ING-bank gegaan. Nu gaat hij zich richten op de gang van zaken rond de bouw van het Cultuurhuis.
Het gaat hier om 2 vorderingen. Een (mogelijke) vordering op de gemeente Oldambt vanwege toerekenbaar tekortschieten bij het nakomen van het contract met Benus en niet door de gemeente betaalde kosten van meerwerk ter waarde van 1,5 miljoen. Het bijzondere is dat de gemeente 3 miljoen van Benus wil hebben ook vanwege het niet nakomen van het contract. Dat is direct na het faillissement al door de gemeente gezegd.
In eerste instantie leek het er op dat die 1,5 miljoen ook bij de bank moesten worden ingeleverd, maar die is tevreden met de opbrengst van de verkochte goederen tot nog toe. Om ook die 1,5 miljoen meerwerk binnen te halen, moet de bank extra kosten maken. Denk hierbij aan rapporten van deskundigen en advocatenkosten. Daar heeft zij geen zin meer in. De curator echter wel.
In zijn rapport van 9-4-2018 (link hier, doorbladeren naar pagina 6, rood kader) schrijft hij het volgende:
De ING heeft als boedelbijdrage voor de bemoeienissen met de procedure over De Toekomst € 50.000 naar de boedelrekening overgemaakt. Verder heeft de bank “als beloning” het pandrecht op het onderhanden werk aan De Klinker en op de vordering op de gemeente Oldambt ter zake door de gemeente toerekenbaar tekortschieten bij de nakoming van de ter zake De Klinker gesloten overeenkomst, prijs gegeven.
De extra kosten om het Cultuurhuis af te bouwen na het faillissement van Benus bedroegen 3 miljoen euro. Benus zelf had aan meerwerk al 1,5 miljoen in het gebouw gestoken wat nooit betaald is. Onder de meerwerkbedragen staat de handtekening van gemeentelijk projectleider Henk Meijer. De man die later door het college van B & W aan de kant werd gezet. Hij werkt nog steeds bij de gemeente en is bij diverse projecten betrokken, zoals het opknappen van de Binnenstad.
Eigenlijk heeft gebouw dus 4,5 miljoen extra gekost, waarvan 1,5 miljoen niet is betaald. Als de rechter de vordering van 1,5 miljoen toewijst, mag de gemeente dus flink dokken. Gezien de ondertekende meerwerkbedragen denk ik dat de gemeente een ernstig probleem heeft.
4.5 – Gebrekkige medewerking gemeente (volgens curator)
Bij de start van de curator’s werkzaamheden in 2014 gebeurde er nog iets opmerkelijks.
Bij het faillissement van Benus Bouw BV waren ook 3 andere Benus-bedrijven betrokken. Deze hadden alle 3 forse schulden. De curator wil graag weten of het project Cultuurhuis daadwerkelijk de oorzaak van het faillissement is.
Daartoe vroeg hij oktober 2014 bij de gemeente om het dossier van het Cultuurhuis. Het gaat hierbij om zaken als raadsstukken en verslagen van gesprekken met Benus. Die informatie is in december 2014 door de advocaat van de gemeente aan de curator overhandigd.
Blijkbaar was de curator niet tevreden over de aangeleverde informatie, want hij schrijft in zijn tussenrapport dat de gemeente weigert mee te werken. Dat is natuurlijk heel bijzonder. Zeker als je een claim hebt ingediend van 3 miljoen bij diezelfde curator. Uiteindelijk start de curator een WOB-procedure (Wet Openbaarheid Bestuur, dwangmiddel om overheden te dwingen mee te werken aan een verzoek om informatie) om de gevraagde informatie alsnog in handen te krijgen. De gemeente begrijpt niks van die actie en heeft via haar advocaat in februari 2016 gevraagd wat de curator dan mist. Tot op heden heeft deze daar nog niet op gereageerd.
4.6 – Over de curator
Benoemd tot curator (handelt namens de rechtbank het faillissement af) in het Benus-faillissement is mr. C.H.J. van der Maas van het advocatenkantoor Van der Maas en Verhoog uit Haren. Meneer Van der Maas is een bezig baasje. Naast het runnen van zijn kantoor en de nevenvestiging in Stadskanaal, het afhandelen van talloze faillisementszaken en allerlei andere aangelegenheden, is hij er in geslaagd om in 1,5 jaar voor ruim 200.000 aan vergoedingen uit het failliete Benus te slepen. Daarnaast ligt er nog een te betalen factuur van 60.000 euro voor de periode 1-1-2016 t/m 9-4-2018.
En dan moet hij nog beginnen aan het Cultuurhuis. Gelukkig staat er nog wat geld op de rekeningen van Benus, dus we hoeven niet bang te zijn dat hij het prodeo moet doen.
Nog even over de verslagen van de curator. Bij het faillissement zijn 4 Benusbedrijven betrokken. Van ieder bedrijf wordt regelmatig een rapport met de stand van zaken gepubliceerd. In totaal heeft de curator op dit moment 72 verslagen vrijgegeven. Het opmerkelijke is echter, dat het grootste deel van de rapporten inhoudelijk hetzelfde is, alleen de titel is anders. Dat schijnt gebruikelijk te zijn, volgens de curator.
Bij het online zetten van de verslagen door de rechtbank gaat er ook nog wel eens iets mis. Identieke verslagen worden soms onder 2 opeenvolgende nummers gepubliceerd. Het komt de transparantie niet ten goede. Een overzicht staat [hier]. De verslagen bekijken kan hier [link insolventieregister].
Een curator heeft een bijzondere positie. Het is zijn taak om zoveel mogelijk geld uit een faillissement te halen om de schuldeisers te betalen. Daartoe heeft hij inzicht in alle rekeningen. Hij wordt echter betaald op basis van uurtje/factuurtje. Zo lang er nog geld op de rekeningen staat, is het voor hem lucratief om door te gaan. Dat is een constructie die wringt.
Opm.: De Nederlandse faillissementwet stamt grotendeels nog uit 1893. Pogingen tot moderniseren zijn meerdere keren mislukt wegens tegenstrijdige belangen (o.a. belastingdienst).
5 – Kantoor V.V.V.
Volgens de gemeente zal en moet iedereen naar het Cultuurhuis.
In 2012 is de Winschoten toren voor ca. € 40.000,- verbouwd om de v.v.v. tijdelijk onderdak te bieden. Als informatieplek voor toeristen is het een fantastische plek. Midden in het centrum in een mooi historisch gebouw. Mooier kan het niet zou je zeggen. Helaas heeft iemand bedacht dat het Cultuurhuis aan de rand van het centrum een veel logischer plaats is voor het v.v.v.-kantoor. Dus weg investering toren.
6 – Manifestatiehal in de Toekomst te Scheemda
Tijdens de raadsvergadering van 20 oktober 2010 werd niet alleen besloten tot het bouwen van het Cultuurhuis, maar zou ook in de Toekomst in Scheemda de evenementenhal van het Oldambt worden gevestigd. De gemeente was weliswaar geen eigenaar van het gebouw, maar had er geen problemen mee om de eigenaar (Bouwbedrijf Benus) € 500.000 te schenken als bijdrage in de verbouwkosten. Als tegenprestatie zou de gemeente het gebouw 10 jaar gratis mogen gebruiken voor een bedrag van € 50.000 per jaar.
Hoezo gratis? Onder gratis gebruik viel alleen maar de ruimte, zeg maar zaalhuur, want voor alle overige zaken moet betaald worden, zoals gebruik van technische faciliteiten, consumpties en zelfs voor het parkeerterrein. [Overeenkomst staat hier].
Helaas gooide het faillissement van de bouwer van het Cultuurhuis, Benus Bouw Stadskanaal, roet in het eten. Benus was namelijk eigenaar van de Toekomst en het gebouw maakt ook deel uit van de faillissementsboedel. De 500.000 euro was al overgemaakt, dus die zijn foetsie. (Waarom werd dat geld eigenlijk al overgemaakt, terwijl er nog geen concrete evenementenhal was?) Wat betreft de afspraken over het gebruik van de Toekomst zei burgemeester Smit in het DvhN van 10-2-2016 het volgende:
Ik hoop dat met de curator afspraken kunnen worden gemaakt dat als er geen geld terugkomt voor De Toekomst, de gemeente bij een eventuele nieuwe eigenaar toch aanspraak kan maken op het gratis gebruik van De Toekomst.
Dat is wel heel erg wishful thinking. Waarom zou een nieuwe eigenaar zich iets aantrekken van de afspraken met de vorige, failliete eigenaar?
Inmiddels is de Toekomst na een veiling verkocht aan zakenman Koen Meijer uit Veendam. Ironisch genoeg lijkt het nu toch nog een evenementenhal te gaan worden. Betekent plezier voor de bezoekers, maar mogelijk (geluids-)overlast voor de buurtbewoners. Het is jammer dat een plan van het Groninger Landschap en Meinardi dat goed bij de omgeving aansloot, door de gemeente is tegengehouden. Het Dagblad van het Noorden heeft er een uitgebreid achtergrondartikel over geschreven.
7 – Conclusie
Tja, wat moet ik hier nog schrijven.
Aan de hand van artikelen die op deze website staan en die waar ik aan werk, is duidelijk een patroon te herkennen. Namelijk een gemeenteraad die niet in staat is om in te grijpen als een wethouder met plannen komt, die niet realistisch zijn en de belastingbetaler heel veel geld kosten. Als 1 van de armste gemeenten van Nederland leeft Oldambt ver boven haar stand. (Schuld 2017: 79 miljoen, rente 3 miljoen bron: jaarrekening gemeente Oldambt 2017)
De actiegroep die in 2006 tegen sloop van Klinker/Muziekschool was, heeft 100% gelijk gekregen. Het vervelende is dat je daar nu niks mee opschiet. In het evaluatierapport van de gemeente wordt gesproken over een leertraject. Het zijn de cliché-woorden die worden gebruikt als weer eens iets in de soep is gelopen. Ieder groot project is nieuw en in wezen een leermoment.
Wat heeft het voor zin om rapporten op te stellen, als je er toch niks mee doet. Bijvoorbeeld over de exploitatie. Op 15 nov 2013 kreeg de gemeenteraad te horen dat de exploitatie van het Cultuurhuis structureel € 140.000 duurder wordt. Dat had te maken met een verwachte daling van de bezoekersaantallen in de Nederlandse theaters. Rob van Steen meldde dat al in 2010 in zijn op verzoek van de gemeenteraad geschreven rapport.
Tijdens de bouw gaf een raadsmeerderheid diverse keren aan dat er na oplevering van het Cultuurhuis een onderzoek door Rekenkamer zou moeten komen. Daar is echter niets van terechtgekomen. Zoals dit artikel laat zien, is dat misschien maar goed ook, want het laat voor de zoveelste keer de onkunde en vooral de onmacht zien van een gemeenteraad die niet in staat is om weloverwogen beslissingen te nemen.
Wat in ieder geval duidelijk is, is dat de huidige opzet waarbij de wethouder verantwoordelijk is en regelmatig de raad bijpraat niet werkt. Een mogelijke opzet zou de volgende kunnen zijn. Een bouwcommissie bestaande uit alleen raadsleden (1 namens iedere partij) huurt een aparte toezichthouder in. Die is uitsluitend verantwoording schuldig aan de raad. Ja, dat kost ook weer geld, maar er gaat een preventieve werking van uit en de raad is als eerste direct geïnformeerd.
Nu staat er weer een groot project aan te komen, namelijk de uitbreiding van het gemeentehuis voor op dit moment ca 10 miljoen euro. Gezien de ervaringen met de huidige wethouder van financiën voor wat betreft het niet of onvolledig informeren van de raad, lijkt me zo’n bouwcommissie geen overbodige luxe. Denk aan kostenoverschrijding van het WVV kunstgrasveld en de strafzaak tegen een ambtenaar + oud-wethouder Van den Aker wegens mogelijke illegale grondverplaatsing.
Het blijft verbazingwekkend dat 25 raadsleden niet wilden zien, wat destijds 13.000 actievoerders tegen de sloop/nieuwbouw van de Klinker en Muziekschool wel voorzagen. Wanneer bij dergelijke grote plannen de burgers via een dwingend referendum het laatste woord hebben, worden mogelijk debacles als het Cultuurhuis voorkomen. Nu staat het er en moet de politiek vooral zorgen dat het zo weinig mogelijk centjes gaat kosten. En dat zal niet gemakkelijk zijn.
Eigenlijk zou ik nog wel graag iets willen zeggen over de desolate omgeving rond het gebouw. Zorg in vredesnaam voor meer groen. Het is uitsluitend steen + roestige metalen bloembakken. In combinatie met inmiddels de gevaarlijkste rotonde van Winschoten en die malle fontein, pardon waterwerk (kosten € 267.500,-) is het geen prettige plek om te verblijven. Eigenlijk is hier sprake van een planologische miskleun, zoals we die ook bij ’t Rond aantreffen. (Onlangs gelukkig wel een stuk mooier geworden rond het Israëlplein.) Beide zijn tochtgaten zonder enige vorm van groen. Vermoedelijk ontsproten aan het brein van dezelfde persoon.
7 – Extra’s – Niet in intern rapport genoemd zaken
In het evaluatierapport van 2016 worden een aantal zaken genoemd, die fout zijn gegaan zoals een veel te dure orkestbak. Wat niet genoemd wordt, is de soap rond de theaterstoelen uit de oude Klinker. Om geld te besparen zouden die stoelen in het nieuwe theater worden geplaatst. De stoelen waren in 2005 door de Klinker gekocht voor € 96.000. Toen de Klinker in 2008 gesloopt werd, kocht de gemeente de stoelen voor € 27.000.
Helaas had het architectenbureau een foutje gemaakt, waardoor de oude stoelen niet in de nieuwe Klinker pasten en er alsnog nieuwe moesten worden gekocht. De oude stoelen zijn uiteindelijk voor € 6500 aan Marokko verkocht. De jarenlange opslag heeft zo’n € 30.000 gekost.
Sprinker vergeten
Een andere tegenvaller is dat er een sprinklerkelder moest worden gebouwd. Daar was in de begroting geen rekening mee gehouden. Samen met de kosten proefboring naar warmte/koude-opslag betekende dat een tegenvaller van 120.000 euro.
Ook was er sprake van een aanzienlijk hogere heffing van gemeentelijke leges voor de bouw dan voorzien. Maar dat is een kolderargument. De gemeente vraagt aan zichzelf geld voor het bouwen van een gebouw dat ook voor haarzelf bedoeld is. Het is de afdeling broekzak-vestzak
Burgemeester Vlietstra
Waar ik erg nieuwsgierig naar was, maar wegens tijdgebrek niet heb uitgezocht, hoe groot de invloed was van burgemeester Vlietstra (PvdA) op de PvdA-fractie. Ik vermoed tamelijk groot. Toen Vlietstra haar vertrek bekend maakte, waren de eerste woorden (volgens overlevering) van de verraste PvdA-fractievoorzitter “Moeke gait weg”. Dat geeft enigszins aan hoe de verhoudingen lagen. Vlietstra heeft zich altijd sterk gemaakt voor sloop van de oude Klinker en bouw van het Cultuurhuis. Burgers die daar tegen protesteerden vond ze maar “kortzichtige zeurpieten” (mijn interpretatie).
De eerste plannen van het Cultuurhuis zijn destijds ontwikkeld door een VVD-PvdA-coalitie. In die tijd was de PvdA de grootste fractie en had veel invloed. Helemaal met een sterke burgemeester als Vlietstra. De wethouder namens coalitiepartner VVD was destijds Harry Jansema. Hij werd door een VVD-partijgenoot ooit een gecamoufleerde PvdA-er genoemd. Kortom, een groot gelijkgestemd college.
8 – Alternatieven in 2010
Zowel Projectontwikkelaar Van Amerongen (nieuwbouw aan de Renselkade) als architect Jan Timmer (renovatie Klinker/Muziekschool) hebben alternatieven aangedragen. Het Dagblad van het Noorden schreef daar destijds het volgende over. [hier]
Dat de waarheid altijd boven tafel komt en de beerput begint te stinken wanneer het deksel loskomt, was bij politiek Winschoten / Oldambt onbekend. Ik hoor de toenmalige fractievoorzitter het nog zeggen: “dr komt gain cent meer bie als ’t aan de PvdA ligt”. Men weet nu wat het is geworden en het einde is nog niet in zicht.
Er is gewoon een te grote broek aangetrokken. En ook al ga je lijnen, de broek blijft dezelfde grootte houden. Nu dan de ondoordachte aanpassingen voor het Gemeentehuis. Het is te hopen, dat als men het doorzet, er bij bodemwerkzaamheden nog florijnen zijn te vinden waar men het volgende financieel debacle mee kan gaan dichten. Als je alle inwoners van deze gemeente zou vragen, dan is de overgrote meerderheid er tegen. Steek je kop maar weer in het zand politiek !
Ik vond Pieter Smit op persoonlijk vlak een aimabel mens. Als bestuurder heeft hij echter door zijn onstuitbare Prestigedrang zowel in Zoetermeer als in Oldambt een puinhoop achtergelaten.
Ik heb vanaf het begin gezegd, dat de bevolking van Oldambt de klinker om de hals kreeg. Hier heeft Pieter met zijn aanhang en de ambtenaren een dikke rommel achtergelaten. Hier zullen de koppen van de politiek en de ambtenaren voorstemmers moeten rollen.